Kalendarz badań w ciąży

Spis treści

1. Do 10. Tygodnia ciąży lub na pierwszej wizycie
2. 11-14 tydzień ciąży
3. 15-20 tydzień
4. 18-22 tydzień
5. 21-26 tydzień
6. 27-32 tydzień
7. 33-37 tydzień
8. 38-39. tydzień
9. Niezwłocznie po 40. Tygodniu ciąży

Do 10. Tygodnia ciąży lub na pierwszej wizycie

Lekarz lub położna wykonuje na wizycie badania profilaktyczne takie jak: pomiar ciśnienie tętniczego krwi, badanie piersi, określenie wzrostu i masy ciała, a także ogólne badanie lekarskie. Ocenia się też wtedy wstępnie ryzyko ciążowe. Każda kobieta powinna być poinformowana o zaleceniach dot. zdrowego stylu życia, niepalenia papierosów i niepicia alkoholu.

Do badań tzw. diagnostycznych na tej wizycie zalicza się:

• Zbadanie grupy krwi i czynnika Rh
• Przeciwciała odpornościowe do antygenów krwinek czerwonych (badanie w kierunku konfliktu serologicznego)
• Morfologia krwi
• Badanie ogólne moczu
• Badanie cytologiczne, o ile nie było wykonane w ciągu ostatnich 6 miesięcy
• Badanie stężenia glukozy we krwi na czczo, ewentualnie OGTT u kobiet z czynnikami ryzyka GDM (cukrzycy ciężarnych)
• Badanie VDRL (test przesiewowy w kierunku kiły)
• Zalecenie kontroli stomatologicznej
• Badanie na obecność wirusów HIV i HCV
• Badanie w kierunku toksoplazmozy (IgG, IgM), o ile ciężarna nie przedstawi wyniku potwierdzającego występowanie przeciwciał IgG sprzed ciąży
• Badanie w kierunku różyczki (IgG, IgM)
• Oznaczenie TSH

Badaniem nieobowiązkowym w początkowym okresie ciąży jest badanie ultrasonograficzne. Wykonuje się  je ze wskazań lekarskich sondą dopochwową. Jego celem jest m.in. potwierdzenie lokalizacji jaja płodowego i  wykluczenie ciąży pozamacicznej.

11-14 tydzień ciąży

Poza badaniami profilaktycznymi takimi jak te przeprowadzone na pierwszej wizycie powinno zostać wykonane badanie ultrasonograficzne. Celem tego badania jest ocena budowy płodu i wyrycie ewentualnych wad genetycznych. Ocenia się także czas trwania ciąży. Test PAPP-A. to dodatkowe badanie w tym okresie, refundowanym przez NFZ w przypadku:

1. wiek od ukończenia 35 lat
2. wystąpienie w poprzedniej ciąży aberracji chromosomowej płodu lub dziecka;
3. stwierdzenie wystąpienia strukturalnych aberracji chromosomowych u ciężarnej lub ojca dziecka;
4. stwierdzenie znacznie większego ryzyka urodzenia dziecka dotkniętego chorobą uwarunkowaną monogenowo lub wieloczynnikową;
5. stwierdzenie w czasie ciąży nieprawidłowego wyniku badania USG lub badań biochemicznych wskazujących na zwiększone ryzyko aberracji chromosomowej lub wady płodu.

W przypadku wysokiego ryzyka trisomii powinna być zaproponowana kobiecie amniopunkcja, a w przypadku pośredniego ryzyka nieinwazyjne badanie wolnego płodowego DNA  (cffDNA), które jest jednak badaniem nierefundowanym.

15-20 tydzień

Poza badaniem ciężarnej, pomiarem ciśnienia tętniczego i masy ciała kobiety oraz propagowaniem zdrowego stylu życia, zleca się w tym czasie morfologię krwi oraz badanie ogólne moczu.

18-22 tydzień

Badanie USG tzw. połówkowe. W tym badaniu dziecko jest dokładnie oglądane i mierzone. Oceniana jest szczegółowo budowa anatomiczna. Wykonywane są też pomiary biometryczne, określana ilość wód płodowych oraz długość szyjki macicy. Podczas badania jest również określana płeć dziecka. USG połówkowe jest uznawane za podstawowe badanie w diagnostyce prenatalnej.

21-26 tydzień

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia to odpowiedni czas na rozpoczęcie edukacji przedporodowej. Lekarz powinien omówić z kobietą m.in. przygotowanie do porodu i plan porodu, w tym preferencje i oczekiwania rodzącej, pozycje wykorzystywane w I. i II. okresie porodu,  łagodzenie bólu porodowego oraz poinformować o możliwości deponowania tkanek popłodu, w tym krwi pępowinowej i sznura pępowinowego – w celu pozyskania komórek macierzystych.

Ponadto podczas wizyty wykonywane badania to:

• ocena czynności serca płodu
• pomiar ciśnienia tętniczego, masy ciała kobiety
• doustny test obciążenia 75 g glukozy (OGTT): 24-26 tydzień (jeśli nie było wskazań, aby wykonać je wcześniej)
• badanie ogólne moczu
• przeciwciała anty-D u kobiet Rh (–)
• badanie w kierunku toksoplazmozy (IgM), jeśli w I. trymestrze kobieta miała wynik ujemny

27-32 tydzień

• ocena czynności serca płodu
• pomiar ciśnienia tętniczego, masy ciała kobiety
• morfologia krwi
• badanie ogólne moczu
• przeciwciała anty-D u kobiet Rh (–)
• badanie ultrasonograficzne, które ocenia wzrastanie płodu i jego dobrostan
• w przypadku występowania wskazań – podanie immunoglobuliny anty-D (28–30 tydzień ciąży)

33-37 tydzień

• badanie położnicze.
• ocena wymiarów miednicy.
• ocena czynności serca płodu.
• pomiar ciśnienia tętniczego krwi.
• ocena ruchów dziecka
• badanie gruczołów sutkowych.
• pomiar masy ciała.
• ocena ryzyka ciążowego
• ocena ryzyka i nasilenia objawów depresji.
• propagowanie zdrowego stylu życia.

Badania laboratoryjne:

• morfologia krwi
• badanie ogólne moczu
• badanie antygenu HBs (zakażenie WZW t. B)
• badanie HIV
• posiew z pochwy i odbytu w kierunku paciorkowców B-hemolizujących- Streptoccocus Agalactiae (35–37 tydzień ciąży)
• badanie VDRL, HCV w grupie kobiet ze zwiększonym populacyjnym ryzykiem

38-39. tydzień

• badanie ogólne moczu i morfologia krwi.
• badanie położnicze.
• ocena czynności serca płodu.
• pomiar ciśnienia tętniczego krwi.
• ocena ruchów dziecka
• pomiar masy ciała kobiety

Niezwłocznie po 40. Tygodniu ciąży

Badanie KTG i USG. (Planowe badanie KTG w ciąży fizjologicznej jest wykonywane nie wcześniej niż w terminie porodu)

Jeśli są one prawidłowe, kolejne badanie powinno być wykonane po tygodniu.

Poród powinien mieć miejsce przed końcem 42. tygodnia ciąży.

Bibliografia:

1. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej
2. Rekomendacje Sekcji Ultrasonografii Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w zakresie przesiewowej diagnostyki ultrasonograficznej w ciąży o przebiegu prawidłowym – 2020 r.