Metody łagodzenia bólu porodowego

Ból jest od wieków nieodzowną częścią każdego porodu. Jest to powodem strachu u dużej ilości przyszłych mam, dlatego część z nich woli mieć wykonane cesarskie cięcie. W Polsce zgodnie z prawem każda kobieta rodząca ma prawo do łagodzenia bólu podczas porodu. Jakie są dostępne metody? Co warto zawrzeć w planie porodu?

Czy znieczulenie podczas porodu jest płatne?

Od 2015 roku najpopularniejsza farmakologiczna metoda łagodzenia bólu porodowego tzn. znieczulenie zewnątrzoponowe jest w Polsce bezpłatne. Ta interwencja powinna być zawsze wykonywana i kontrolowana przez lekarzy anestezjologów. Według kontroli NIK na wielu kontrolowanych oddziałach położniczych nie było możliwości właściwego, intymnego korzystania z sal porodowych. Powtarzającym się problemem był brak łazienki, a kobiety nie miały szans na np. immersję wodną, która jest jedną z niefarmakologicznych metod łagodzenia bólu porodowego. Zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem Ministerstwa Zdrowia, poza zapewnieniem kobietom rodzącym możliwości korzystania z metod farmakologicznych i niefarmakologicznych łagodzenia bólu, pracownicy ochrony zdrowia powinni zawsze wcześniej poinformować rodzącą o dostępnych w szpitalu możliwościach uśmierzania bólu, konsultować jej wybór i brać go pod uwagę. Warto informacje dotyczące preferowanych metod zawrzeć w planie porodu tworzonym w trakcie trwania ciąży.  Jeśli rodzice zdecydowali się na bankowanie komórek macierzystych, powinna również znaleźć się w nim informacja o pobraniu krwi pępowinowej. Jeśli nadal masz wątpliwości, sprawdź: https://www.pbkm.pl/komorki-macierzyste/dlaczego-warto

Metody farmakologiczne łagodzenia bólu porodowego

Wyróżnia się trzy najważniejsze i najczęściej stosowane metody farmakologicznego łagodzenia bólu podczas porodu. Najpopularniejsza z nich: znieczulenie zewnątrzoponowe (zzo). Gaz rozweselający, czyli podtlenek azotu tzn. analgezja wziewna, a także współcześnie bardzo rzadko stosowane opioidy (np. Dolargan).

Znieczulenie zewnątrzoponowe

Ten rodzaj znieczulenia podawany jest zawsze przez lekarza anestezjologa. Z tego powodu też, z racji obecnych braków kadrowych, wiele kobiet skarży się, że w momencie ich porodu lekarz anestezjolog nie był dostępny, ponieważ uczestniczył w tym czasie w innej operacji.

Metoda ta polega na wkłuciu się do przestrzeni zewnątrzoponowej kanału kręgowego i zostawieniu tam małego cewnika, przez który można podawać kolejne dawki leku znieczulającego. Lekarz zazwyczaj najpierw ostrzykuje skórę miejscowym środkiem znieczulającym, aby właściwe wkłucie było jak najmniej nieprzyjemne dla rodzącej kobiety. Znieczulenie zewnątrzoponowe podaje się zazwyczaj gdy rozwarcie ma około 4 cm. Gdy przekracza 8 cm jest już zwykle za późno na założenie cewnika do zzo. Z racji tego, że wykonuje się je na wysokości gdzie nie ma już rdzenia kręgowego (L3-L4 lub L5-L6), przy prawidłowym wykonaniu nie dojdzie do uszkodzenia rdzenia. Do powikłań znieczulenia zewnątrzoponowego zalicza się nudności, świąd czy obniżenie ciśnienia tętniczego. Przeciwwskazaniami do zzo są między innymi zakażenie w miejscu wkłucia, zaburzenia krzepnięcia krwi czy wypadnięcie pępowiny.

Należy pamiętać, że znieczulenie zewnątrzoponowe ma na celu zmniejszenie, a nie całkowite zniesienie bólu porodowego. Kobieta rodząca mimo znieczulenia musi czuć nadchodzące skurcze, aby współpracując z położna i lekarzem urodzić dziecko.

Gaz rozweselający

Popularny gaz rozweselający jest mieszaniną tlenu i podtlenku azotu (50%:50%), który nazywany jest również analgezją wziewną. W wielu polskich szpitalach w przypadku braku anestezjologa jest to dobra alternatywa dla znieczulenia zewnątrzoponowego. Jego niewątpliwą zaletą jest możliwość „dawkowania” gazu rozweselającego przez rodzącą kobietę. Gaz ten bowiem podaje się przez specjalną maskę wokół ust. Dzięki temu też raczej nie obserwuje się jego działań ubocznych. Oczywiście są panie, które odczuwają duże efekty łagodzenia bólu, ale są też takie, którym podtlenek azotu nie pomógł podczas skurczy porodowych.

Opiody

Środki opioidowe podczas porodu podaje się dożylnie i domięśniowo. Kiedyś stosowano petydynę, teraz używa się w tym celu remifentanylu. Udowodniono jednak, że powodują one depresję oddechową u noworodka i inne poważne powikłania, więc nie są obecnie powszechnie używane ani zalecane.

Metody niefarmakologiczne łagodzenia bólu porodowego

Poza farmakologicznymi środkami, kobieta rodząca powinna mieć do dyspozycji inne metody takie jak możliwość wzięcia prysznica, korzystania z drabinek, worka sako oraz specjalnych piłek. Może też przyjmować wybraną przez siebie pozycję czy słuchać ulubionej muzyki. Niektóre placówki oferują również akupunkturę, choć jest to bardziej popularne u zachodnich sąsiadów np. w Austrii.

Coraz większą popularność zdobywa TENS. Dużo przyszłych mam decyduje się na jego zakup lub wypożyczenie jeszcze w trakcie ciąży. Jest to elektrostymulacja nerwów, mająca na celu uśmierzanie bólu. Metoda da jest bezpieczna, lecz jej efekt zależy od konkretnej osoby.

Należy pamiętać, aby sprawdzić przed porodem dostępne metody łagodzenia bólu porodowego w konkretnym szpitalu i zaznaczyć w przygotowywanym planie porodu chęć korzystania z danej metody. Nie wszystkie placówki maja dostęp do wszystkich możliwych metod, lecz powinny zapewnić kobiecie rodzącej jak największy komfort psychiczny, jak i fizyczny.