Wróć

Wybierz swój region

Corporate

Umów konsultację o krwi pępowinowej

Umawiam
Co to jest konflikt serologiczny? Kiedy występuje i jakie są jego skutki?

Co to jest konflikt serologiczny? Kiedy występuje i jakie są jego skutki?

30.03.2023

5 min. czytania

Angelika Janowicz

Angelika Janowicz

Pielęgniarka

Mama oraz jej dziecko nie zawsze mają taką samą grupę krwi. Sytuacja ta może prowadzić do wystąpienia nieprawidłowej reakcji immunologicznej, czyli tzw. konfliktu serologicznego. Jest to zjawisko, które nierzadko okazuje się niebezpieczne dla płodu, szczególnie w drugiej ciąży. Jakie są objawy, skutki i przyczyny konfliktu serologicznego? Wyjaśniamy.

Czym są grupy krwi?

Grupa krwi jest determinowana przez białka (antygeny), które są obecne na powierzchni komórek krwi – zwłaszcza czerwonych krwinek (erytrocytów). Organizują się one w różne układy, dlatego u człowieka wyróżnia się kilka grup. Według najbardziej znanego podziału są to: A, B, AB i 0. Jednak bardzo duże znaczenie ma także układ Rh, na który składa się 5 antygenów: D, C, c, E, e. Jeżeli na powierzchni erytrocytów występuje pierwszy z nich, daną osobę określa się mianem Rh+. Pozostałe natomiast to krew Rh-.

Na czym polega konflikt serologiczny?

Konflikt serologiczny występuje w momencie, kiedy między matką a dzieckiem zachodzi niezgodność w grupie krwi – zwłaszcza układzie Rh. Prowadzi ona do uruchomienia odpowiedzi immunologicznej w organizmie matki, w wyniku której produkowane są przeciwciała (anty-D) skierowane przeciwko komórkom krwi dziecka.

Jak dochodzi do konfliktu serologicznego?

Kiedy występuje konflikt serologiczny? Dochodzi do niego w okolicznościach, gdy:

  • ciężarna ma grupę krwi Rh-, a jej partner Rh+;
  • dziecko odziedziczy po ojcu układ antygenów na czerwonych krwinkach;
  • do krwi matki przedostanie się pewna ilość płynu dziecka.

W zdecydowanej większości przypadków konflikt serologiczny w pierwszej ciąży może wystąpić dopiero w momencie porodu. Wówczas istnieje największe prawdopodobieństwo przedostania się krwi dziecka do układu krwionośnego kobiety. Dzieje się tak, ponieważ przez cały okres życia wewnątrzmacicznego krwioobiegi mamy i płodu są oddzielone od siebie barierą łożyskową. Z tego powodu organizm ciężarnej nie może wcześniej wytworzyć przeciwciał anty-D. Trzeba zdawać sobie sprawę, że konflikt serologiczny w pierwszej ciąży jest możliwy (np. gdy dojdzie do odklejenia się łożyska, przez co krew płodu dostaje się do organizmu matki).

Możliwe jest wystąpienie konfliktu serologicznego, gdy zajdzie niezgodność w innych układach krwi. Mowa głównie o sytuacji, w której ciężarna ma grupę 0, a jej dziecko dziedziczy po tacie grupę z antygenami A lub B. Jest to jednak rzadka sytuacja.

Warto dodać, że konflikt serologiczny nie występuje, gdy:

  • kobieta ma grupę Rh+, a jej partner Rh-;
  • dziecko nie odziedziczy grupy Rh+ po tacie,
  • kobieta i jej partner mają grupę Rh-.

Konflikt serologiczny – objawy

Konflikt krwi w czasie ciąży nie manifestuję się zazwyczaj u kobiet. Wyjątkiem jest sytuacja, w której rozwija się wielowodzie mogące przyczyniać się do problemów związanych z nadmiernie powiększającym się obwodem brzucha. Objawy schorzenia widoczne są natomiast u płodu i zaliczamy do nich:

  • anemię,
  • trombocytopenie,
  • wczesną żółtaczkę z przewagą bilirubiny wolnej o różnym stopniu nasilenia,
  • powiększenie wątroby i śledziony,
  • obrzęk w postaci obecności wolnego płynu w jamie brzusznej, jamach opłucnowych czy w worku osierdziowym.

Jak rozpoznać konflikt serologiczny?

Podstawowym badaniem, które wykrywa ryzyko wystąpienia konfliktu serologicznego, jest sprawdzenie obecności przeciwciał odpornościowych w surowicy krwi przyszłej mamy z grupą Rh-. Takie badanie należy powtarzać co ok. 2 miesiące. Jeżeli lekarz zdiagnozuje konflikt serologiczny, to wówczas konieczne jest, aby rodzicielka była pod stałą kontrolą specjalistyczną. Niezbędne jest również systematyczne wykonywanie badania USG, które umożliwi pomiar przepływu krwi w tętnicy mózgu malucha. Zbyt szybki i intensywny przepływ może świadczyć bowiem o anemii, wymagającej kordocentezy, czyli nakłucia pępowiny i bezpośredniej oceny morfologii jego krwi.

Skutki, które niesie za sobą konflikt serologiczny

Powikłania konfliktu serologicznego są szczególnie niebezpieczne dla dziecka. W wyniku nieprawidłowości może rozwinąć się u niego schorzenie o podłożu immunologicznym, które w konsekwencji prowadzi nawet do śmierci. Jest to tzw. choroba hemolityczna noworodka, która charakteryzuje się tym, że komórki krwi dziecka są atakowane przez przeciwciała anty-D. W efekcie dochodzi do ich rozpadu, rozwija się niedokrwistość, dochodzi do niedotlenienia i uszkodzenia narządów wewnętrznych.

Leczenie konfliktu serologicznego (a dokładniej choroby hemolitycznej) polega na wykonywaniu przetoczeń krwi bezpośrednio do krwiobiegu płodu. W ten sposób nie dochodzi do niedokrwistości, gdy dziecko znajduje się w łonie matki. Po porodzie noworodek może zostać poddany fototerapii. Gdy jest ona nieskuteczna, konieczna jest transfuzja krwi.

Konflikt serologiczny a druga ciąża

Przeciwciała anty-D zostają w organizmie kobiety na zawsze. Z tego powodu ryzyko konfliktu serologicznego w kolejnych ciążach może wystąpić jeszcze przed porodem. Warto pamiętać, że zjawisko stanowi realne zagrożenie dla życia dziecka. Aby zapobiec takiej sytuacji, należy zatem zadbać o to, aby w krwiobiegu matki nie doszło do wytworzenia się przeciwciał w trakcie porodu podczas pierwszej ciąży.

Przeczytaj także: 26 tydzień ciąży – który to miesiąc? Waga dziecka, normy, USG

Konflikt serologiczny – zapobieganie i częstość występowania

Konflikt serologiczny jest stanem, któremu można zapobiegać – szczególnie iż w Polsce obowiązuje profilaktyka śródciążowa – matce podaje się 300ug immunoglobuliny anty-D w 28. tygodniu ciąży oraz drugą dawkę bezpośrednio po porodzie, ale nie później niż w ciągu 72 godzin. Immunoglobulina to substancja, która produkowana jest z krwi i ma ona za zadanie zniszczyć czerwone krwinki płodu, które przedostały się do krwi matki. Na skutek tej metody obecność przeciwciał jest znikoma, co minimalizuje ryzyko wystąpienia konfliktu serologicznego w przyszłości.

Specjaliści oszacowali, że coraz rzadziej dochodzi do pojawiania się rozbieżności krwi między matką a dzieckiem. Nadal nie jest to marginalny problem, aczkolwiek dzięki skutecznej immunoprofilaktyki zmniejszyła się częstość konfliktów spowodowanych niezgodnością zakresie antygenu D układu Rh.

FAQ:

  • Jakie są czynniki wpływające na ryzyko konfliktu serologicznego?

Konflikt występuje przez niezgodność krwi matki a dziecka. Może dojść do takiego zjawiska wówczas, gdy kobieta posiada grupę krwi Rh-, a jej partner Rh+. Wtedy następuje wytwarzanie przeciwciał anty-D, które są szczególnie niebezpieczne w trakcie drugiej ciąży.

  • Kiedy podaje się kobiecie immunoglobulinę anty-D?

Immunoglobuliny anty-D są elementem profilaktyki śródciążowej i wykorzystuje się je w celu zapobiegania wytworzeniu szkodliwych białek. Zaleca się zastosowanie ich po porodzie, gdy u dziecka rozpoznano grupę krwi Rh+ oraz w przypadku usunięcia ciąży pozamacicznej czy też obfitym krwawieniu w trakcie ciąży.

  • Jakie są rokowania konfliktu serologicznego?

Rozwój immunoprofilaktyki daje obiecującą szansę na zdrową ciążę. Należy jednak zapobiegać jak najwcześniej, ponieważ późniejsze postępowanie może okazać się trudniejsze zarówno dla matki, jak i jej dziecka.

Oceń artykuł:

Średnia ocen 5 / 5. Liczba głosów: 4

(
5
(4)
)

Zainteresują Cię również