Powikłania ciąż wielopłodowych

Z roku na rok liczba ciąż wielopłodowych wzrasta. Wynika to m.in. ze zwiększonej popularności metod wspomaganego rozrodu, a także średniego wieku, w którym kobiety zachodzą w ciążę. Nie wszyscy zdają sobie sprawę, że ciąże wielopłodowe związane są nie tylko z wyższym ryzykiem porodu przedwczesnego, ale też z powikłaniami charakterystycznymi jedynie dla tego rodzaju ciąż. TTTS, TRAP czy TAPS to skróty pojawiające się w związku z ciążami wielopłodowymi. Jakie jest leczenie i rokowanie w przypadku wystąpienia tych powikłań?

23 styczeń 2023

5 minut czytania

Spis treści

TTTS- czym jest?
TRAP
TAPS
sIUGR
Bliźnięta niecałkowicie rozdzielone

W przypadku ciąż wielopłodowych niezwykle istotne jest określenie w badaniu ultrasonograficznym przez lekarza ginekologa, poza liczbą płodów, także liczby kosmówek i owodni, czyli błon płodowych. Liczba kosmówek dostarcza informacji na temat liczby łożysk, tzn. jeśli ciąża jest jednokosmówkowa, bliźnięta dzielą się jednym łożyskiem, jeśli zaś dwukosmówkowa- każde dziecko ma swoje łożysko. Podobnie jest w przypadku worków owodniowych, w których znajdują się płody. Jeśli ciąża jest dwuowodniowa- każde dziecko znajduje się w osobnym worku owodniowym, a gdy mamy do czynienia z jednoowodniową, płody otacza jeden worek.

Dzięki tej wiedzy w kolejnych tygodniach ciąży specjalista będzie prowadził odpowiedni nadzór nad rozwojem dzieci. W przypadku wystąpienia powikłań, które najczęściej pojawiają się w przebiegu ciąż jednokosmówkowych, skieruje kobietę ciężarną do ośrodka specjalizującego się w schorzeniach, takich jak zespół przetoczenia krwi między płodami czy selektywnym ograniczeniu wzrastania płodu. Wysoko wyspecjalizowane ośrodki dysponują najlepszymi lekarzami oraz metodami, mogącymi zmniejszyć konsekwencje wspomnianych powikłań i zapewnić przyszłej mamie oraz dzieciom opiekę zgodną z najwyższymi międzynarodowymi standardami.

TTTS- czym jest?

Zespół przetoczenia krwi między płodami (TTTS- Twin To Twin Transfusion Syndrome) jest powikłaniem charakterystycznym dla ciąż jednokosmówkowych. Pojawia się na skutek wystąpienia we wspólnym łożysku anastomoz, tzn. połączeń naczyń krwionośnych między płodami. Z tego powodu dochodzi do sytuacji, gdzie jedno z dzieci staje się dawcą krwi, a drugie biorcą i z tego powodu rozwijają się nieprawidłowo. U dawcy dochodzi bowiem do ograniczenia wzrastania, niedokrwistości i małowodzia. U biorcy zaś pojawia się wielowodzie, niewydolność krążenia, a w konsekwencji obrzęk uogólniony.

TTTS- leczenie

Uważa się, że nieleczony zespół przetoczenia krwi między płodami w 80-100% kończy się śmiercią dzieci. Obecnie jednak dostępne jest skuteczne leczenie TTTS w postaci fetoskopowej (bez otwierania jamy macicy) okluzji (zamknięcia) anastomoz. Zabieg ten polega na laserowej fotokoagulacji połączeń naczyń krwionośnych. Dzięki temu dochodzi do rozdzielenia krążenia obu płodów, co umożliwia ich prawidłowy rozwój. Wg badań przeżywalność jednego dziecka po zabiegu wynosi około 85%, a dwóch 65%.

TRAP

Zespół odwróconej perfuzji tętniczej (TRAP - Twin Reversed Arterial Perfusion) dotyka około 1% ciąż jednokosmówkowych. Jest to sytuacja, w której rozwijają się: zdrowy płód i drugi, nieposiadający serca (acardiacus). Z tego powodu zdrowe dziecko musi pompować krew dla obojga, przez co grożą mu powikłania takie jak niewydolność krążenia, obrzęk uogólniony, a w ostateczności zgon. Leczenie zespołu odwróconej perfuzji tętniczej polega na oddzieleniu krążenia acardiacusa od zdrowego płodu. Podobnie jak w przypadku leczenia TTTS wprowadzana jest cienka igła do jamy macicy i naczynia zamykane są laserowo lub podwiązywana jest pępowina chorego płodu. Dzięki temu umożliwia się prawidłowy rozwój zdrowemu dziecku.

TAPS

Sekwencja anemia- policytemia (TAPS- Twin Anemia-Policythemia Sequence) jest powikłaniem około 5% ciąż jednokosmówkowych. W wyniku przewlekłego przepływu krwi między płodami dochodzi do pojawienia się znaczących różnic w stężeniu hemoglobiny. TAPS stwierdzany jest na podstawie zwiększenia maksymalnej skurczowej prędkości przepływu w tętnicy środkowej mózgu podczas badania USG Doppler u jednego z dzieci, co wskazuje na niedokrwistość (anemię). U drugiego zaś dochodzi do obrzęku i policytemii (nadkrwistości). Postępowanie opiera się na fotokoagulacji laserowej, wewnątrzmacicznych transfuzjach dopłodowych czy też w odpowiednim czasie, wcześniejszym ukończeniu ciąży.

sIUGR

Selektywne wewnątrzmaciczne ograniczenie wzrastania płodu (sIUGR- selective intrauterine growth restriction) związane jest z nierównomiernym rozwojem bliźniąt i różnicą między ich szacowanymi masami ciała. Powikłanie to dotyczy ciąż mnogich, zarówno jedno- jak i dwuzygotycznych. Wynikać może m.in. z nierównomiernego podziału wspólnego łożyska między dziećmi (w ciążach jednokosmówkowych). Rozpoznanie sIUGR wymaga dokładnych i częstych ocen rozwoju dzieci w badaniach ultrasonograficznych i często konieczne jest rozwiązanie ciąży przed terminem.

Bliźnięta niecałkowicie rozdzielone

Bliźnięta niecałkowicie rozdzielone powstają w wyniku zbyt późnego podziału zygoty, tzn. po 12 dniu od zapłodnienia. W 70% dotyczy płodów żeńskich. Około 60% bliźniąt niecałkowicie rozdzielonych umiera wewnątrzmacicznie, a tylko 35% z żywo urodzonych przeżywa pierwszą dobę. Najczęściej dzieci połączone są przez klatkę piersiową (Thoracopagus) oraz nadbrzusze (Xiphopagus). Bliźnięta te określane są jako syjamskie. Nazwa ta pochodzi od braci Changa i Enga Bunkerów, którzy urodzili się w 1811 roku w Syjamie i byli złączeni m.in. mostkami. Współczesna medycyna umożliwia operację rozdzielania dzieci po porodzie, w zależności od stopnia zaawansowania ich połączenia.