Komórki macierzyste
i krew pępowinowa

Pierwszym znanym źródłem komórek macierzystych był szpik (na pewno słyszałaś kiedyś o przeszczepieniu szpiku kostnego – chodzi właśnie o przeszczepienie komórek macierzystych ze szpiku). Innym źródłem komórek macierzystych jest krew obwodowa. Obecnie coraz częściej wykorzystuje się do terapii komórki macierzyste pozyskane z krwi pępowinowej. Pozyskiwanie komórek macierzystych ze wszystkich tych źródeł jest w pełni akceptowane przez Kościół katolicki.

W każdym organizmie żywym, przez całe życie, powstają nowe komórki, które różnicują się w komórki bardziej wyspecjalizowane, a następnie obumierają. W miejsce obumarłych komórek powstają następne, właśnie z komórek macierzystych. W trakcie rozwoju ulegają one specjalizacji, począwszy od komórek totipotencjalnych (które jako jedyne mogą różnicować się do każdego typu komórek, jak zygota), poprzez komórki pluripotencjalne (różnicujące się do trzech listków zarodkowych: mezodermy, ektodermy i endodermy), multipotencjalne (różnicujące się w różne typy komórek w ramach jednego listka zarodkowego, np. te z mezodermy mogą dawać początek komórkom szpiku, krwi lub mięśni), aż do unipotencjalnych (które różnicują się już tylko do jednego, ściśle określonego typu komórek dojrzałych np. komórek nabłonka).

Krwiotwórcze komórki macierzyste, których źródłem jest ludzka krew pępowinowa, należą do grupy komórek multipotencjalnych.

Krew pępowinowa – pobranie i przechowywanie

Krew pępowinowa to krew, która zostaje w pępowinie i łożysku po narodzinach i po odpępnieniu dziecka. Jest ona cennym źródłem komórek macierzystych. Do niedawna była ona traktowana jako "odpad" i utylizowana razem z łożyskiem i pępowiną. Obecnie pobiera się ją w celu wyizolowania komórek macierzystych do przechowywania i późniejszego wykorzystania w leczeniu.

Komórki macierzyste z krwi pępowinowej, tak jak te ze szpiku, mogą być przeszczepiane w celu odbudowania układu krwiotwórczego i odpornościowego i wykazują przy tym większą skuteczność niż komórki macierzyste pozyskane od dawców dorosłych. Mogą być wykorzystywane zarówno do przeszczepów autologicznych (wtedy dawca jest biorcą pobranych komórek) jak i allogenicznych (biorca dostaje komórki od innej osoby, np. przeszczepy rodzinne).

Pobranie krwi pępowinowej to prosty i nieinwazyjny zabieg

Pobranie krwi pępowinowej jest prostą czynnością. Wykonuje się je już po przecięciu pępowiny, a krew jest pobierana z tej części pępowiny, która jest połączona z łożyskiem, więc proces ten jest całkowicie neutralny dla dziecka.

Zazwyczaj pobranie wykonuje przeszkolona położna korzystając z zestawu pobraniowego dostarczonego do szpitala przez rodziców bezpośrednio przed porodem. Po pobraniu jest on odbierany ze szpitala i transportowany do laboratorium przez upoważnioną przez bank osobę.

Bankowanie krwi pępowinowej

Krew pępowinową można przechowywać praktycznie bezterminowo, bez obaw o utratę cennych właściwości. W laboratorium PBKM komórki macierzyste z krwi pępowinowej są przechowywane do momentu, kiedy zajdzie potrzeba ich użycia.

Komórki macierzyste przechowywane są w specjalnych workach mrożeniowych, które umieszcza się w kasetach, te zaś w zbiornikach chłodzonych ciekłym azotem. Cały proces odbywa się z zachowaniem najwyższych standardów jakości.

Na całym świecie zgromadzono już ponad 1 milion porcji krwi pępowinowej w rodzinnych i publicznych bankach.

Przewaga komórek macierzystych z krwi pępowinowej
Dzięki przewagom komórek z krwi pępowinowej nad komórkami ze szpiku, coraz częściej są one wykorzystywane w ratowaniu życia. Mimo, że komórki macierzyste ze szpiku można pobrać w trakcie całego życia, to komórki pobrane z krwi pępowinowej są znacznie cenniejsze, co ilustruje tabela:

Sznur pępowinowy

Sznur pępowinowy zawiera specjalne komórki macierzyste tzw. komórki mezenchymalne. Posiadają one nieco inne właściwości niż komórki z krwi pępowinowej - znacznie łatwiej różnicują się w inne typy komórek, np. nerwowe, kostne, chrzęstne.

Komórki sznura pępowiny nazywane są komórkami z galarety Whartona. Jest to specyficzna tkanka, która otacza naczynia pępowinowe. Sznur pępowiny można w bardzo łatwy sposób pozyskać po porodzie. Zabieg jest nieinwazyjny i bezbolesny zarówno dla matki jak i dla dziecka. Lekarz lub położna odcina fragment (o długości 10 - 15 cm) pępowiny i umieszcza w specjalnym pojemniku. W laboratorium tkanka pępowiny jest badana i preparowana, a następnie zamrażana. Możliwe jest też wyizolowanie komórek macierzystych przed zamrożeniem.